KONFERENCJA SZKOLENIOWA HOSPICYJNA „GOŚCINA SERCA” I „RYNEK USŁUG MEDYCZNYCH”. IDEE A REALIA WSPÓŁCZESNEJ OPIEKI PALIATYWNO-HOSPICYJNEJ W POLSCE
Od śmierci księdza Eugeniusza Dutkiewicza SAC minęło już 10 lat. Odszedł zbyt szybko i niespodziewanie, zostawiając w całej Polsce rzeszę oddanych przyjaciół – zarówno sobie jak i idei hospicyjnej. W Gdańsku pozostało dzieło Jego życia – istniejące już długo hospicjum domowe oraz prawie ukończony budynek hospicjum stacjonarnego. Konferencja „Gościna serca a rynek usług”, zorganizowana w dniach 15-16 września przez Fundację Hospicyjną i Fundację Lubię Pomagać oraz Hospicjum im. ks. E. Dutkiewicza SAC, była między innymi świadectwem wielkości Jego dokonań.
Inspiracją do tytułu konferencji stały się słowa zaczerpnięte z wykładów i rekolekcji księdza Dutkiewicza, których wybrane fragmenty przybrały elegancką formę edytorską, wydaną specjalnie z okazji wrześniowego zjazdu pod znaczącym tytułem „Drogowskazy”. Dodatkowym atutem książki była płyta z nagraniami wystąpień księdza z lat 1996-2001,w pierwszej części ułożonych tematycznie, a w drugiej stanowiących luźną antologię wygłoszonych przez Niego kazań i wykładów.
Sobota, pierwszy dzień konferencji, upłynęła na wykładach ułożonych w trzech sesjach oraz debacie. Wykłady otworzył J.E. Biskup Tadeusz Gocłowski, Gość Honorowy konferencji, który w krótkim wspomnieniu przywołał jej patrona oraz życzył wszystkim zebranym udanego spotkania w „mateczniku polskiego ruchu hospicyjnego’, jak nazwał Gdańsk.
W swoich wystąpieniach wykładowcy z kraju i z zagranicy poruszali wątki psychologiczne, medyczne oraz prawno-administracyjne, których wspólnym mianownikiem była opieka nad człowiekiem u kresu życia. Pierwszą sesję, poświęconą zespołowej opiece hospicyjnej, otworzyło wystąpienie prof. Joanny Muszkowskiej-Penson – nestorki polskiego ruchu hospicyjnego i współzałożycielki gdańskiego hospicjum, która skupiła się na cechach wyróżniających tę opiekę od innych form pomocy medycznej.
„(…) czym różni się opieka hospicyjna od innej działalności medycznej? Wydaje mi się, że różni się prawie wszystkim. Po pierwsze każda inna gałąź medycyny ma na celu wyleczenie pacjenta, w hospicjum nie ma takich możliwości, a nawet jest przeciwnie. Wiemy, że niepotrzebne badanie czy leczenie nierzadko powodują dodatkowe ciężkie i zbędne cierpienia. Po drugie, ani lekarz, ani zespół hospicyjny decydują o postępowaniu. Prawo decyzji zostawia się choremu, który jest jedyną osobą znającą tę chorobę, jaką jest umieranie. Jego umieranie... Po trzecie, mówić prawdę należy. Obecnie chory hospicyjny zwykle jest dobrze zorientowany w swojej chorobie przeszedłszy leczenie. Jednak mimo wszystko prawda w hospicjum staje się inna, delikatna i tej delikatności wymaga od wszystkich. Mówienie prawdy o prognozie wymaga zachowania trudnej równowagi między uczciwością, nadzieją i empatią. Prawda musi pozostawić nadzieję, nadzieję nie na życie, ale na spełnienie woli, pragnień i marzeń chorego, jeżeli to możliwe. Po czwarte, hospicjanin musi być przyjacielem swojego chorego, jego bratem – tego typu stosunki nie są dobre dla lekarza wobec pacjenta. Lekarz winien zachować pewien dystans, aby być autorytetem w chorobie i aby jego zalecenia były respektowane. Z tego względu już Hipokrates nie zalecał leczenia własnej rodziny. Ujmijmy to słowami Księdza Eugeniusza Dutkiewicza: „W Hospicjum potrzebna jest gościna serca”.
Doktor Aleksandra Modlińska przedstawiła interdyscyplinarny charakter opieki hospicyjnej, niezbędny w uzyskaniu efektu pełnego wsparcia umierającego i jego rodziny, w której szefem zespołu jest chory, natomiast ks. dr Piotr Krakowiak mówił o roli kapelana w zespole hospicyjnym – powiernika chorego, ale również podpory wszystkich osób mu towarzyszących.
Druga sesja, zatytułowana „Sztuka towarzyszenia”, w całości dotyczyła umiejętności bycia z chorym aż do końca. Zapoczątkował ją wykład dr Małgorzaty Krajnik dotyczący wolności decyzyjnej chorego, który do końca ma prawo decydować o swoim życiu. Na zachodzie Europy i Stanach Zjednoczonych podejmowane są liczne próby formalnego zabezpieczenia decyzji chorego, podczas gdy w Polsce chory napisany projekt wciąż leży w sejmowej szufladzie. Dr Zbigniew Żylicz podzielił się osobistym doświadczeniem dotyczącym jakości przekazu informacji w rozmowach z chorymi i ich rodzinami. Na koniec sesji głos zabrała prof. Krystyna de Walden-Gałuszko, poruszając istotny problem wypalenia i rutyny w opiece nad chorymi u kresu życia. Wprowadziła między nimi ostre rozróżnienie, definiując ich źródła odpowiednio jako: „nadmiar ideowości” i „niedobór ideowości”.
Ostatnia sesja konferencji zatytułowana została „Realia a wyzwania”. Zapoczątkowało ją wystąpienie Marzeny Mrozek, która skupiła się na prawno-organizacyjnych aspektach opieki hospicyjnej. Ksiądz Leszek Woroniecki przedstawił sytuację ruchu hospicyjnego w Europie, ze szczególnym uwzględnieniem Francji, a Anna Janowicz poruszyła kwestię przenoszenia dobrych praktyk z opieki paliatywnej na inne formy wspierania społecznego.
Ukoronowaniem części oficjalnej tego dnia była debata „Idee a realia” z udziałem wszystkich wykładowców, do której zaproszono jeszcze Elżbietę Skowrońską – konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie pielęgniarstwa opieki paliatywnej, oraz Leszka Pawłowskiego, wieloletniego wolontariusza, obecnie doktoranta Zakładu Medycyny Paliatywnej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Na koniec wśród uczestników konferencji organizatorzy rozlosowali nagrody w podziękowaniu za udział w ankiecie dotyczącej rodzaju szkoleń oraz kwartalnika „Hospicjum to też Życie”. Aż siedmioro szczęśliwców otrzymało piłki EURO 2012.
Konferencyjne tematy, a także rozmowy w kuluarach nie należały do najłatwiejszych. Dobrze się więc stało, że wieczorem organizatorzy przewidzieli wspólną biesiadę w „Chłopskiej Chacie”, podczas której możliwe stało się rozładowanie atmosfery i bliższa integracja środowiska.
Następny dzień miał charakter wspomnieniowy i związany był już bezpośrednio z 10. rocznicą śmierci ks. Eugeniusza. Rozpoczęła go wspólna modlitwa przy grobie księdza na gdańskim Srebrzysku. Następnie Goście udali się do Hospicjum im. ks. Eugeniusza Dutkiewicza SAC na spotkanie z bliskimi współpracownikami i przyjaciółmi Księdza. Była to niepowtarzalna okazja do wysłuchania wspomnień sprzed lat. Ksiądz Jędrzej Orłowski, prof. prof. Marzena i Janusz Jaśkiewiczowie, Pan Jacek Starościak, dr Anna Orańska, dr Jolanta Stokłosa i wielu innych dzieliło się zapamiętanymi obrazami z przeszłości, w których postać Księdza wysuwała się na pierwszy plan. I tak z kawałków wspomnieniowych puzzli wyłonił się tego dnia „wielce rzeczywisty” portret człowieka – żyjącego i działającego w niełatwych czasach – który swemu przeznaczeniu i powołaniu potrafił sprostać. Wśród słuchających na sali obecni byli brat księdza Eugeniusza Jerzy Dutkiewicz z żoną oraz jego bratanek, ksiądz Tomasz Dutkiewicz.
Zwieńczeniem uroczystości była msza św. koncelebrowana przez J.E. Abp. Leszka Sławoja Głódzia w hospicyjnej kaplicy Baranka Bożego, połączona z intronizacją relikwii Ojca św. Jana Pawła II. Jej nadzwyczaj odświętną oprawę zapewniła Kapela Mariacka pod kierownictwem Joanny Orzeł oraz wybitni aktorzy Teatru Wybrzeże – Halina Winiarska oraz Jerzy Kiszkis.
W konferencji wzięło udział ponad 170 gości z 35 ośrodków hospicyjnych z całego kraju. Dla sporej liczby osób była to pierwsza okazja do wzięcia udziału w podobnym spotkaniu. Możliwość wysłuchania autorytetów z różnych dziedzin, a także bezpośredniej wymiany informacji i doświadczeń była bardzo cenna i wielu spośród Gości wyraziło chęć uczestnictwa w kolejnych zjazdach.
